Η θεωρία των χρωμάτων

Τα χρώματα γύρω μας υπάρχουν παντού. Είτε στη φύση, είτε στα ανθρώπινα δημιουργήματα. Θα μπορούσαμε άραγε να φανταστούμε τον κόσμο χωρίς χρώματα; 

via GIPHY, Pamela Chougne

Τα χρώματα στη ζωγραφική, όπως ξέρουμε, χωρίζονται σε κατηγορίες. Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά ή κύρια χρώματα:

Μονοχρωματικοί πίνακες του Yves Klein (Monochrome bleu sans titre, Monochrome rose sans titre, Monochrome jaune sans titre) 1955-1957, πηγή εικόνων: wikiart

Δύο είναι οι λόγοι που το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε ονομάζονται βασικά χρώματα:

Σχήματα και χρώματα: Wassily Kandinsky

Κοζάκοι (μέρος της Σύνθεσης IV), 1910, Λονδίνο, Tate,
πηγή εικόνας: wassilykandinsky

 Θυμάστε που μιλήσαμε για την αφηρημένη τέχνη; Θα γνωρίσουμε έναν καλλιτέχνη ο οποίος έφερε κάτι εντελώς νέο στην τέχνη της εποχής του. Το όνομά του ήταν Wassily Kandinsky (Βασίλι Καντίνσκι) και θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της αφηρημένης τέχνης. 

Γεννήθηκε στη Μόσχα της Ρωσίας το 1866. Στην ηλικία των 30 ετών, και μετά από μια επιτυχημένη καριέρα ως καθηγητής σε σχολή νομικής, εγκατέλειψε το επάγγελμα και αποφάσισε να σπουδάσει ζωγραφική. Εστίασε ιδιαίτερα στη θεωρία του χρώματος, αναπτύσσοντας όμως και νέες ιδέες για το τι σημαίνουν τα χρώματα και πώς κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται. Ο Καντίνσκι πίστευε ότι τα χρώματα έχουν ψυχή. 

Doodles ή τσίκι τσίκι;

Ήταν κάποτε κάπου στην Αγγλία ένα εννιάχρονο αγόρι που ζωγράφιζε ασταμάτητα. Ακόμη και μέσα στο μάθημα. Ακόμη και αφού οι δάσκαλοί του του έκαναν παρατηρήσεις που δεν πρόσεχε. Τα τετράδιά του ήταν γεμάτα με περίεργα σκιτσάκια και φιγούρες σαν αυτά:

πηγή εικόνας: Joe Whale

Τελικά οι γονείς του αποφάσισαν να τον γράψουν σε καλλιτεχνικά μαθήματα, όπου σύντομα όλοι κατάλαβαν τις ικανότητές του. Και μετά από λίγο καιρό ήρθε το κερασάκι στην τούρτα: Ο ιδιοκτήτης ενός εστιατορίου του ζήτησε να διακοσμήσει όπως θέλει έναν τοίχο στην επιχείρησή του. Πήρε λοιπόν το μαρκαδόρο του and the rest is history, που λένε και οι Άγγλοι (αλλά αν εσείς θέλετε να μάθετε κι άλλα μπορείτε να διαβάσετε αυτό το άρθρο).

(Αν οι εικόνες έχουν φτωχή ανάλυση, κάντε κλικ πάνω τους για να φαίνονται καλύτερα)

Με μια μόνο γραμμή

Η γραμμή είναι η βάση του σχεδίου και της ζωγραφικής. Έτσι κι εμείς, για άλλη μια φορά θα δουλέψουμε με γραμμές.

Ή μάλλον... μόνο με μία.

Ας δοκιμάσουμε να κρατήσουμε ένα μολύβι και να αφήσουμε πάνω στο χαρτί ένα ίχνος. Αν δεν σηκώσουμε καθόλου το χέρι μας, το σχέδιο που θα προκύψει ονομάζεται μονοκοντυλιά. Βεβαίως δεν είναι δύσκολο να κάνουμε μια τυχαία μονοκοντυλιά, το δύσκολο έρχεται όταν προσπαθήσουμε να αποτυπώσουμε κάτι συγκεκριμένο με μία μόνο γραμμή.

Για μερικούς βέβαια, αυτό δεν είναι καθόλου δύσκολο. Πάρτε για παράδειγμα τον Pablo Picasso, που κατάφερνε να σχεδιάσει με ένα φακό στον αέρα μια ανθρώπινη φιγούρα τόσο γρήγορα, ώστε να αποτυπωθεί η μονοκοντυλιά του στο φωτογραφικό φακό.

πηγή εικόνας: flickr

Ζω-γραμμίζουμε... με τον Jean Dubuffet

Πολλοί καλλιτέχνες είναι γνωστοί για τη χρήση των γραμμών στο έργο τους, από τον Leonardo da Vinci με τα επιστημονικά του σκίτσα και την έμφαση στη λεπτομέρεια, μέχρι τον Paul Klee και τις διάσημες αφηρημένες συνθέσεις του. "Ένα σημείο που βγήκε βόλτα". Αυτή την πολύ όμορφη φράση χρησιμοποίησε ο Klee για να περιγράψει την γραμμή. Ένα βασικό μορφικό στοιχείο της ζωγραφικής.

Paul Klee, πηγή εικόνων: hicarquitectura, artbusnyc, archiveofaffinities

Τι είναι τα μορφικά στοιχεία; 

Το πλαστικό ως εικαστική πρώτη ύλη

Σχολική χρονιά 2024 - 2025, Ζάκυνθος. Το υπέροχο, καταπράσινο νησί που δεν γνωρίζει χειμώνα, παραμένοντας ανθισμένο ακόμη και τον Ιανουάριο. Το νησί όπου μοναδικά, μαγικά πλάσματα 🐢 βρίσκουν καταφύγιο για να γεννήσουν τα αυγά τους, σε παραλίες που βουλιάζουν από κόσμο.

Τι πιο φυσικό για εμένα να ασχοληθώ για άλλη μια φορά με την πλαστική ρύπανση και την τέχνη από πλαστικά απορρίμματα, αυτή τη φορά με μαθητές γυμνασίου. Ένα θέμα που δε θα πάψει ποτέ να είναι επίκαιρο, μιας που η χρήση των πλαστικών αντί να περιοριστεί, όπως παρ' ελπίδα πιστέψαμε πριν λίγα χρόνια με τους περιορισμούς που είχαν ψηφιστεί, μοιάζει να εδραιώνεται όλο και περισσότερο. 

Έτσι λοιπόν, αφού ερευνήσαμε και συζητήσαμε για την πλαστική ρύπανση και τις επιπτώσεις της, αναζητήσαμε τρόπους για να περιοριστεί. Η αποφυγή των πλαστικών μιας χρήσης είναι ένας από αυτούς. Ωστόσο, ειδικά για όσους ζουν στη Ζάκυνθο και σε άλλα νησιά, αυτό είναι από δύσκολο έως ανέφικτο, καθώς το πιο βασικό αγαθό, το πόσιμο νερό, υπάρχει μόνο από εμφιαλωμένα μπουκάλια. Και η ανακύκλωση μάλλον ανύπαρκτη. Πόσο κρίμα. 

Τις ελπίδες μας αποθέσαμε στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών. Και την τέχνη. Και γνωρίσαμε το έργο πέντε καλλιτεχνών που δημιουργούν, με βασικό τους υλικό τα απορρίμματα και ειδικά το πλαστικό, έχοντας ως στόχο να ευαισθητοποιήσουν το ευρύ κοινό πάνω στον υπερκαταναλωτισμό και τη ρύπανση του πλανήτη.

Barry Rosenthal

Ο Barry Rosenthal είναι Αμερικανός φωτογράφος και γλύπτης. Το 2007 ξεκίνησε το project "Found in Nature" (βρέθηκε στη φύση), μια φωτογραφική αναπαράσταση αντικειμένων που συλλέχθηκαν σε παραλίες και ωκεανούς. Οι φωτογραφίες παρουσιάστηκαν παγκοσμίως, δίνοντας στον καλλιτέχνη την ευκαιρία να ευαισθητοποιήσει ένα μεγάλο μέρος του κοινού πάνω στη ρύπανση των ωκεανών.

εικόνες από nationalgeographic

Ας ζωγραφίσουμε σαν...

...τον Johannes Vermeer

J. Vermeer, Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι, 1665, 
ελαιογραφία σε μουσαμά, Mauritshuis, Χάγη, Ολλανδία, πηγή εικόνας: wikiart

Γραμμική προοπτική - μαγεία ή τέχνασμα;

Δουλεύοντας το πώς να αποδώσουμε την αίσθηση του βάθους στα σχέδιά μας στο σχολείο, είδα ότι για αρκετούς μαθητές είναι λίγο δύσκολο στο να το κατανοήσουν ή και να αποδεχτούν για ποιο λόγο θεωρείται σημαντικό. Αυτό το μάθημα λοιπόν έρχεται να συμπληρώσει ό,τι έχουμε πει μέχρι τώρα, ελπίζοντας να γίνει ευκολότερο και πιο ενδιαφέρον, ρίχνοντας μια ματιά σε διάσημα έργα τέχνης.

Πολλές φορές κοιτάζουμε έναν πίνακα και έχουμε την εντύπωση ότι μπορούμε να βρεθούμε κι εμείς μέσα, να περπατήσουμε και να αγγίξουμε αυτό που βλέπουμε. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ζωγράφοι εδώ και πολλά χρόνια επινόησαν μία μέθοδο που μας δίνει την ψευδαίσθηση του βάθους - την προοπτική. 

Δείτε την Σχολή των Αθηνών του Ραφαήλ. Ο θεατής έχει την εντύπωση ότι αν κάνει λίγα βήματα, θα βρεθεί κι αυτός ανάμεσα σε όλο αυτό το πολύχρωμο πλήθος των φιλοσόφων.

Raphaello, Η Σχολή των Αθηνών, 1509-1511, νωπογραφία, Βατικανό
πηγή εικόνας: wikipedia

Jean-Michel Basquiat - Από καλλιτέχνης του δρόμου στις μεγάλες γκαλερί

πηγή εικόνας: artofit.org

Πάμε να γνωρίσουμε έναν καλλιτέχνη που με το μοναδικό του στυλ άλλαξε την τέχνη της εποχής του και επηρέασε τη σύγχρονη τέχνη παγκοσμίως. Ο Jean-Michel Basquiat γεννήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου το 1960 και μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Ο πατέρας του, Gerard, ήταν από την Αϊτή και η μητέρα του, Matilde, από το Πουέρτο Ρίκο. Στο σπίτι τους μιλούσαν τρεις γλώσσες, γαλλικά, αγγλικά και ισπανικά. Από τον πατέρα του έμαθε να αγαπά την jazz μουσική, η αγαπημένη του ασχολία όμως ήταν να ζωγραφίζει μαζί με την μητέρα του και να επισκέπτονται μαζί γκαλερί και μουσεία. Για εκείνον όλα ήταν έμπνευση, η ποίηση, τα παιχνίδια, τα μουσεία, οι λέξεις, η ενέργεια της μεγαλούπολης.

Η σύνθεση στην αφηρημένη τέχνη

 Όλοι έχουν ακούσει για την αφηρημένη τέχνη, αλλά λίγοι ξέρουν πώς προέκυψε και γιατί λέγεται έτσι. Πολλές φορές τα παιδιά στο σχολείο βλέπουν ένα έργο τέχνης σαν το παρακάτω και μου λένε "ε, αυτό είναι πανεύκολο κυρία, αυτό το κάνω κι εγώ", "σιγά τον καλλιτέχνη", "έργο τέχνης είναι αυτό τώρα;" κλπ. 

Paul Klee, Μικρός πίνακας με έλατα, 1922, πηγή εικόνας: themarginalian 

Το υπνοδωμάτιο του Van Gogh

Μερικές φορές, όταν θέλουμε να σχεδιάσουμε κάτι και μας δυσκολεύει, βοηθάει πάρα πολύ να ανατρέξουμε πίσω, στους μεγάλους δασκάλους της ζωγραφικής. Ένας από αυτούς είναι και ο εικονιζόμενος. Τον θυμάστε, έτσι;

Vincent Van Gogh, Αυτοπροσωπογραφία με παλέτα, 1889, Ιδιωτική συλλογή,
πηγή εικόνας: wikiart

Ναι, είναι ο Vincent Van Gogh (1853-1890). Ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες που περπάτησαν ποτέ σ' αυτή τη γη. Ένας καλλιτέχνης που μεταμόρφωσε τον πόνο της βασανισμένης του ζωής σε κάτι μαγικό.

Μισές ζωγραφιές... βρήκαν ζωγράφους

Αγαπάμε τα βιβλία. Με εικόνες ή χωρίς, τα βιβλία είναι αντικείμενα που μιλούν στην ψυχή κάθε παιδιού, από του πιο μικρού έως του πιο μεγάλου. Το βλέπω κάθε φορά που θα πάρω μαζί μου βιβλίο στην τάξη. Τα παιδιά αγαπούν τη φωναχτή ανάγνωση, και όταν μάλιστα αυτή συνοδεύεται από πλούσια εικονογράφηση, το ενδιαφέρον τους εκτινάσσεται.

Τι γίνεται όμως όταν ένα βιβλίο δεν αφηγείται μία ιστορία; Και όχι μόνο αυτό, αλλά και οι εικόνες του ζητούν από εμάς να τις φανταστούμε και να τις ολοκληρώσουμε;

Ο λόγος για το "Μισές ζωγραφιές ψάχνουν ζωγράφους", μία υπέροχη ιδέα της Αγγελικής Μπόζου, όπου τα παιδιά καλούνται να παίξουν με τις σελίδες του βιβλίου και να δημιουργήσουν τα δικά τους έργα πάνω σε ζωγραφιές που έμειναν στη μέση ή και στην αρχή.

Η βράβευσή μας για το πρόγραμμα "Δάσος: πηγή ζωής και τέχνης"

Με μεγάλη χαρά μάθαμε ότι το Δημοτικό σχολείο Κιβωτού Γρεβενών συμπεριλαμβάνεται σε αυτά που βραβεύονται για τη συμμετοχή τους στο Διεθνές Θεματικό Δίκτυο ΠΕ  «Μαθαίνω για τα Δάση» της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, με το πρόγραμμα "To Δάσος ως πηγή ζωής και τέχνης".

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά και μεταδόθηκε ζωντανά μέσω YouTube. Μπορείτε να τη δείτε εδώ (το δικό μας πρόγραμμα παρουσιάζεται μετά τα 1,55 λεπτά):

Και εδώ θα βρείτε τη δική μας παρουσίαση χωριστά:

Τα βραβευμένα σχολεία θα λάβουν από ένα σακίδιο με εργαλεία για εξερευνήσεις στο δάσος (πολύ ζήλεψα, μιας και φέτος είμαι σε άλλα σχολεία και δεν θα το χαρώ προσωπικά, ελπίζω όμως να το αξιοποιήσουν οι συνάδελφοι με τα παιδιά)!

Συγχαρητήρια σε όλα τα σχολεία!

Η ζωή στο σχολείο σε κόμικς

 

Τα κόμικς είναι αγαπημένο μας θέμα και τα δουλεύουμε συχνά. Κι επειδή δεν μπορούσα να μην κάνω κι εγώ τα δικά μου, ορίστε μερικά ακόμη κόμικς από το μάθημα των εικαστικών, όπως σχεδόν έχουν ειπωθεί μέσα στην τάξη.

Κάντε κλικ στο κάθε κόμικ για να το δείτε σε καλύτερη ανάλυση.

Σαν να λέμε "ο χάλιος, η χάλια, το χάλιο"

Εσείς ξέρετε καλλιτέχνες της Αναγέννησης;

Κι επειδή στο μάθημα των εικαστικών τα παιδιά δεν σταματούν να μας εκπλήσσουν, να ένα κόμικ που έφτιαξα με το Pixton, με αφορμή πραγματικές ατάκες που ακούστηκαν στην τάξη:

(κάντε κλικ στο κόμικ για να διαβάσετε τους διαλόγους)

Καινούρια σχολική χρονιά, καινούρια σχολεία και παιδιά... Επιστρέφουμε λοιπόν με πολλή όρεξη να δημιουργήσουμε! 

Προσεχώς και άλλα κόμικς!

Το δάσος ως πηγή ζωής και τέχνης

 

Άλλη μια πολύ απαιτητική χρονιά πέρασε, απαιτητική και για εμάς τους εκπαιδευτικούς αλλά και για τα παιδιά και τους γονείς τους, μιας και η τηλεκπαίδευση φέτος κατέλαβε πολύ περισσότερο χρόνο απ' ότι τα μαθήματα στην τάξη. Προσπαθώντας να κρατήσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών ζωντανό δημιουργήσαμε υλικό από την αρχή, μάθαμε κι άλλα ψηφιακά εργαλεία, επιμορφωθήκαμε (ξανά) στις ΤΠΕ και παλεύαμε καθημερινά με το Webex και με όποιες τεχνικές δυσκολίες παρουσιάζονταν...

Η μεγάλη πρόκληση για μένα ήταν να συνεχίσω εξ αποστάσεως ένα περιβαλλοντικό σχολικό πρόγραμμα που ξεκίνησα με πολλή όρεξη στην αρχή της χρονιάς στο Δημοτικό σχολείο της Κιβωτού Γρεβενών με την Δ' τάξη, με θέμα το δάσος. Στο πρόγραμμα συμμετείχε η εκπαιδευτικός Φένια Παπαδοπούλου, ΠΕ70, την οποία ευχαριστώ πολύ για τη βοήθεια και τη συμβολή της. Με τις δράσεις μας πήραμε μέρος επίσης στα προγράμματα "Μαθαίνω για τα Δάση" της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης και "Όρλιακας, το Δάσος των Χρωμάτων" του ΚΠΕ Γρεβενών.

Η δημοσίευση αυτή είναι μια παρουσίαση όλου του υλικού που δημιουργήθηκε και των δράσεων που καταφέραμε να υλοποιήσουμε με τα παιδιά στο σχολείο, οι οποίες βέβαια θα ήταν πολύ περισσότερες αν τα σχολεία λειτουργούσαν κανονικά... αλλά τελοσπάντων, κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε 😁.

Εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Το Πάσχα στην Τέχνη

Το Πάσχα είναι ένα πολύ συνηθισμένο θέμα στην τέχνη.  Πάμε να γνωρίσουμε μερικά έργα τέχνης μέσα από διαδραστικές εικόνες, να παίξουμε παιχνίδια και να ζωγραφίσουμε.

Το έργο που βλέπετε ζωγράφισε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, σε ένα μοναστήρι στην Ιταλία. Απεικονίζει το Χριστό με τους πιο στενούς του φίλους, τους Δώδεκα Αποστόλους, στο Μυστικό Δείπνο. Ο τρόπος με τον οποίο ο Λεονάρντο τους τοποθέτησε γύρω από το τραπέζι, έδινε μια αίσθηση κίνησης που κανείς δεν είχε ξαναδεί. Μέχρι τότε, όσοι καλλιτέχνες είχαν ασχοληθεί με αυτό το θέμα ζωγράφιζαν τους Αποστόλους να κάθονται με σειρά στο τραπέζι, εκτός απ' τον Ιούδα, που συνήθως καθόταν απομονωμένος.  Για δείτε όμως την παρακάτω παράσταση. Τι νομίζετε ότι συζητάνε; Κάντε κλικ στους φακούς, για να δείτε κάποιες από τις λεπτομέρειες του έργου σε μεγέθυνση.

Leonardo da  Vinci, Ο Μυστικός Δείπνος, Santa Maria delle Grazie, 1495-1498, Μιλάνο, Ιταλία, εικόνες: Wikimediacommons  

Εξ' αποστάσεως εκπαίδευση: Μαθαίνω για τα δάση

Ελάτ’ εδώ μαζί μου μες στα δάση,

Ελάτ’ εδώ στην πράσινη την πλάση,

Μακριά απ’ του κόσμου την πολλή βοή,

 

Ελάτ’ εδώ, να νιώσετε μια μέρα

Πιο καθαρό στα στήθια τον αέρα,

Πιο ζηλευτή να βρείτε τη ζωή.

 

Παύλος Νιρβάνας, Το πράσινο - το δάσος

Μελέτη Περιβάλλοντος Δ' Δημοτικού

Δάσος στον Όρλιακα, Νομός Γρεβενών (φωτ. Ευδοξία Σαπνάρα)

Εκπαιδευτικό υλικό για το σχολικό μας πρόγραμμα για το δάσος.

Μελετήστε το παρακάτω υλικό και παίξτε τα παιχνίδια για να μάθετε περισσότερα για το δάσος. Ελπίζω να σας βοηθήσει να καταλάβετε πολλά και να διασκεδάσετε μαθαίνοντας!

Ένα δάσος είναι ένα ολόκληρο οικοσύστημα. Δηλαδή μια "πολυκατοικία" για πολλούς άλλους οργανισμούς. Ψάξε στην παρακάτω εικόνα για να ανακαλύψεις μερικούς μόνο από τους κατοίκους ενός δάσους.

My precious plastic! - Πολύτιμο πλαστικό!

Λίγο πριν κλείσουν τα σχολεία για ακόμη μια φορά, καταφέραμε και ολοκληρώσαμε άλλο ένα κολλάζ με πλαστικά παιχνίδια, με τα παιδιά της Στ' και της Β' τάξης του 7ου Δημοτικού σχολείου Γρεβενών. Από την περσινή χρονιά μαζεύαμε υλικό, σε μια προσπάθεια να γλιτώσουμε ό,τι πλαστικό μικρό σε μέγεθος μπορούσε να διασωθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί, ώστε να μην καταλήξει σε κάποια χωματερή, και κατά συνέπεια στη φύση. Σπασμένα (ή και ολόκληρα) παιχνιδάκια, χάντρες, κουμπιά, τουβλάκια που κανείς δεν ήθελε πια, καπάκια, μαρκαδόροι που δεν βάφουν κ.α. δημιούργησαν ένα αρκετά μεγάλο στοκ, που έπρεπε επιτέλους να αξιοποιηθεί.

Η αρχική ιδέα ήταν να φτιάξουμε για άλλη μια φορά αναπαραγωγές γνωστών έργων τέχνης, όπως του Matisse και του Van Gogh, κάτι όμως μου έλεγε ότι... έπρεπε να βιαστούμε και να διαλέξουμε μια πιο γρήγορη λύση, καθώς στο παρελθόν ένα τέτοιο κολλάζ είχε ολοκληρωθεί μέσα σε δύο μήνες περίπου. Έτσι, για να πάρουμε ιδέες, αναζητήσαμε έργα της Liina Clauss, καλλιτέχνιδας και ακτιβίστριας που δημιουργεί εγκαταστάσεις σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, με πλαστικά απορρίμματα που συλλέγει από παραλίες.

Σιγά σιγά λοιπόν, το πολύχρωμο έργο μας άρχισε να χτίζεται.

Ετικέτες Ποιότητας από το Etwinning - Etwinning Quality Labels

 Μετά την πολύ απαιτητική περσινή σχολική χρονιά, ήρθε η επιβράβευση: το etwinning έργο "5R" βραβεύτηκε με εθνική και ευρωπαϊκή Ετικέτα Ποιότητας. Ευχαριστώ όλους τους συναδέλφους στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες για την πολύ όμορφη συνεργασία μας. Και φυσικά τα παιδιά για την υπομονή, την θέληση και την επιμέλειά τους. 

After a very challenging school year, our work is awarded: our Etwinning project "5R" is rewarded with national and european Quality Labels. I want to thank my partners in Greece and all the other countries for our beautiful cooperation. And of course my pupils for their patience, their will and their diligence.