Εξ' αποστάσεως εκπαίδευση: Η γιορτή της άνοιξης!

Μπορεί να άργησε λίγο φέτος... αλλά επιτέλους ήρθε. Ποιος; Μα, η άνοιξη φυσικά! Και καθώς πλησιάζει και η Πρωτομαγιά, η γιορτή της άνοιξης, δεν μπορούσα να μην κάνω και μια δημοσίευση γι' αυτό το τόσο όμορφο θέμα. Βέβαια, η φετινή Πρωτομαγιά θα είναι πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες, καθώς οι περισσότεροι από εμάς θα την περάσουμε στο σπίτι, αλλά δεν πειράζει. Ευτυχώς που υπάρχει και η τέχνη, για να αναπληρώσει το κενό της επαφής μας με τη φύση... Μην ανησυχείτε όμως, αυτό το τελευταίο δε θα κρατήσει πολύ.

Η φύση λοιπόν, και ειδικά η άνοιξη, ήταν και είναι ένα από τα αγαπημένα θέματα των ζωγράφων. Κάποιες φορές, της έδιναν ανθρώπινη μορφή, βασισμένοι στην αρχαία μυθολογία και την ποίηση. Ο Μποττιτσέλλι, ένας ζωγράφος της Αναγέννησης στην Ιταλία, ζωγράφισε την Άνοιξη (η γυναικεία μορφή με το λουλουδένιο φόρεμα) στον κήπο των Εσπερίδων, ανάμεσα στην Αφροδίτη, τον Ερμή και άλλες μυθικές μορφές. Πάνω από 90 είδη λουλουδιών έχουν αναγνωριστεί σ' αυτόν τον πίνακα.

Η Άνοιξη, Sandro Botticelli, 1478-1482, Gallery Uffizi, Φλωρεντία, Ιταλία, πηγή: wikiart

Ένας άλλος καλλιτέχνης σχεδίασε την Άνοιξη με έναν πολύ ιδιαίτερο και πρωτότυπο τρόπο: τα λουλούδια και τα φυτά συνδυάζονται και σχηματίζουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Άρεσε πολύ στον Αρτσιμπόλντο να ζωγραφίζει τέτοια πορτραίτα.

Άνοιξη, Giuseppe Arcimboldo, 1563, Μαδρίτη, Academia de San Fernando, πηγή: wikidata

Αλλά οι καλλιτέχνες πολλές φορές επέλεγαν να ζωγραφίσουν μια νεκρή φύση με λουλούδια, για να δείξουν τον ερχομό της άνοιξης. Θυμάστε τι είναι η νεκρή φύση; Ένας πίνακας που απεικονίζει άψυχα πράγματα, όπως φρούτα, ποτήρια ή βάζα με λουλούδια, όπως αυτός που ζωγράφισε ο Τζέικομπ Φόσμερ.

Βάζο με λουλούδια, Jabob Vosmaer, περίπου 1613, λάδι σε ξύλο, MET Museum, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, πηγή: metmuseum

Να και ένα του Οντιλόν Ρεντόν, που του άρεσε πολύ να ζωγραφίζει με κάρβουνο και παστέλ, δίνοντας στα έργα του υπέροχα, λαμπερά χρώματα.

Βάζο με λουλούδια, Odilon Redon, 1905, ιδιωτική συλλογή, πηγή: wikiart

Και ένα του Πιτ Μοντριάν. Τα χρώματα που προτιμούσε ήταν τα τρία βασικά (κόκκινο-κίτρινο-μπλε), εδώ τα χρησιμοποιεί για να φτιάξει αυτήν την πανέμορφη αμαρυλλίδα. 

Αμαρυλλίς, Piet Mondrian, 1910, ιδιωτική συλλογή, πηγή: wikiart

Άλλοι καλλιτέχνες συνήθιζαν να παίρνουν τα καβαλέτα τους έξω στην ύπαιθρο, προσπαθώντας να αποδώσουν στις ζωγραφιές τους τα παιχνιδίσματα του φωτός στη φύση. Οι ζωγράφοι αυτοί ονομάστηκαν ιμπρεσιονιστές, καθώς ήθελαν να απεικονίσουν την εντύπωση που μας αφήνει μια εικόνα της φύσης, όχι να μιμηθούν τη πραγματικότητα όπως ακριβώς είναι. Δεν ήξερα ποιο να σας πρωτοδείξω από τα ιμπρεσιονιστικά έργα για την άνοιξη. Τελικά διάλεξα το αγαπημένο μου, τις "Παπαρούνες" του Κλωντ Μονέ.

Λιβάδι με παπαρούνες, Claude Monet, 1873, Musée d'Orsay, Παρίσι, Γαλλία, πηγή: wikiart

(Παρένθεση: Αφού θαυμάσατε το πρωτότυπο, θαυμάστε και αυτό που είχαμε ζωγραφίσει πριν λίγα χρόνια με μια πολύ δημιουργική Β' τάξη! 

4ο Δημοτικό Σχολείο Βέροιας, σχολικό έτος 2015-'16. Κλείνει η παρένθεση!)

Στον Γκούσταβ Κλιμτ άρεσε πολύ να γεμίζει τους πίνακές του με έντονα χρώματα και περίπλοκα διακοσμητικά μοτίβα, δηλαδή σχέδια και σχήματα που επαναλαμβάνονται. Για δείτε έναν ολάνθιστο κήπο που ζωγράφισε:

Κήπος με λουλούδια, Gustav Klimt, 1905-1907, πηγή: wikiart

Σίγουρα όλοι γνωρίζετε τον επόμενο ζωγράφο. Είναι ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ και ίσως ξέρετε μάλιστα ότι του άρεσε πάρα πολύ να ζωγραφίζει βάζα με ηλιοτρόπια. Εγώ όμως θα σας δείξω ένα άλλο ανοιξιάτικο έργο του, τις Ίριδες, έναν από τους τελευταίους του πίνακες.

Ίριδες, Vincent Van Gogh, 1889, J. Paul Getty Museum, Λος Άντζελες, ΗΠΑ πηγή: wikiart

Αρκετά χρόνια αργότερα ο Άντυ Γουόρχολ δημιουργεί τα δικά του λουλούδια. Επηρεασμένος από τη δύναμη της διαφήμισης, αναπαράγει την εικόνα πολλές φορές με πολλά, διαφορετικά χρώματα, με την τεχνική της μεταξοτυπίας.

Λουλούδια, Andy Warhol, 1970, πηγή: wikiart

Είδατε πώς οι καλλιτέχνες προσπάθησαν να απεικονίσουν την ομορφιά της άνοιξης; Τα χρώματα και το διαφορετικό τρόπο έκφρασης που χρησιμοποιεί ο καθένας; 

Για δείτε και δύο έργα που απεικονίζουν δύο διαφορετικά είδη από το δικό μου αγαπημένο λουλούδι: την ορχιδέα. Το πρώτο είναι μιας καλλιτέχνιδας που έζησε στην Αμερική, της Τζώρτζια Ο' Κηφ, και του δεύτερο του Ουκρανού ζωγράφου Oleksandr Hnylyzkyj.

Μια ορχιδέα, Georgia O' Keeffe, 1941, πηγή: wikiart

Ορχιδέες, Oleksandr Hnylyzkyj, 2002, πηγή: wikiart

To ξέρατε ότι υπάρχουν και ελληνικές ορχιδέες; Μάλιστα, αυτή είναι η εποχή που ανθίζουν. Και παίρνοντας αφορμή από το θέμα της άνοιξης θα ήθελα να σας πω κάτι παραπάνω γι' αυτό το πανέμορφο αγριολούλουδο της ελληνικής φύσης. Το ονομάζουν και "μελισσάκι" γιατί το σχήμα του λουλουδιού της μοιάζει με αυτό της μέλισσας.

Ophrys sphegodes (as Ophrys aranifera), M. Hart - J. Watts, 1828,
πηγή: wikimedia commons

Δυστυχώς αυτά τα υπέροχα αγριολούλουδα που φυτρώνουν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, της Τουρκίας και άλλων χωρών της Ευρώπης, κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Οι λόγοι πολλοί. Ένας πολύ σημαντικός είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος και των δασών. Ένας άλλος, είναι οι άνθρωποι. Τις ξεριζώνουν για να φτιάξουν ένα ρόφημα, το σαλέπι, που φημολογείται ότι βοηθάει σε διάφορες αρρώστιες.

Orchis mascula Nordens Flora, Carl Axel Magnus Lindman, μεταξύ 1917-26,
πηγή: wikimedia commons

Αν κάνετε περίπατο σε κάποιο όμορφο μέρος στη φύση και τύχει να συναντήσετε ελληνικές ορχιδέες, μην τις κόψετε. Θαυμάστε από κοντά την ομορφιά τους, μπορείτε να τις φωτογραφίσετε ή να τις ζωγραφίσετε, αφήστε τις όμως να συνεχίσουν να ζουν και να ανθίζουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Και αν κάποιος μεγάλος θελήσει να τις ξεριζώσει για να φτιάξει σαλέπι, δώστε του μια εναλλακτική συνταγή, το ίδιο ωφέλιμη και νόστιμη, που θα σας δώσω παρακάτω.

Την συνταγή έγραψε ο Παναγιώτης Μπερετζίκης και ήταν δημοσιευμένη στο http://salepi.pblogs.gr/ (δυστυχώς δεν υπάρχει πια, μπορείτε όμως να διαβάσετε μια αναδημοσίευση του αρχικού άρθρου για την εξαφάνιση των ελληνικών ορχιδεών εδώ). Επικοινώνησα με τον Παναγιώτη και ορίστε η συνταγή, με μια-δυο διορθώσεις:

Για τους λάτρεις του σαλεπιού σαν ρόφημα αλλά και σαν φάρμακο, σας προσφέρω την πιο κάτω συνταγή με απλά οικιακά υλικά, με την ίδια γεύση και τις ίδιες ιδιότητες με αυτές του σαλεπιού.

Για ένα φλιτζάνι του τσαγιού θέλετε :

•        1 κουταλάκι του τσαγιού άνθος αραβοσίτου (νισεστέ - περιέχει άμυλο - γλίσχρασμα όπως το σαλέπι).
•        1 κουταλάκι του τσαγιού ζάχαρη ή γλυκόριζα σε σκόνη.
•        Μισό κοφτό κουταλάκι του τσαγιού κανέλα (περιέχει γλίσχρασμα και αυτή).
•        1 με 2 μοσχοκάρφια (γαρύφαλλα) τριμμένα.
•        λίγο κακουλές (καρδάμωμο) σε σκόνη 

Εκτέλεση :

Σε μια στεγνή κούπα βάζουμε πρώτα το άμυλο και τη ζάχαρη (ή γλυκόριζα) και με λιγάκι δροσερό νερό τα ανακατεύουμε. 

Παράλληλα σιγοβράζουμε σ' ένα μπρίκι ένα φλιτζάνι νερό μαζί με τα υπόλοιπα υλικά για 2 με 3 λεπτά. Προσθέτουμε το καυτό νερό σιγά σιγά στην κούπα ανακατεύοντας συγχρόνως.

Όταν αναμειγνύουμε το αρχικό υλικό ζάχαρης και αμύλου, το δροσερό νεράκι πρέπει να είναι ένα δυο κουταλάκια νερό, ποτέ περισσότερο. Ίσα ίσα να γίνει μια ρευστή πάστα. Aν δεν πήξει το μείγμα όταν θα ρίξουμε το βραστό νερό με τα μπαχαρικά, μπορούμε σε πολύ χαμηλή φωτιά να του δώσουμε μια βράση,  ανακατεύοντας  συνεχώς.

Το σωτήριο σαλέπι είναι έτοιμο.

Και τρεις φωτογραφίες με ορχιδέες από την πανέμορφη Ζάκυνθο:

Μιλώντας για τις ορχιδέες με τις κόρες μου, διαβάσαμε το βιβλίο "Ο θησαυρός του Γιωργή", του Κώστα Μάγου και της Άλκηστης Οικονομοπούλου, έκδοση της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης και της ICON (Διαδραστική Πλατφόρμα για την Προστασία των Άγριων Ορχιδέων στην Ελλάδα-Τουρκία), 2017. Το βρήκαμε πολύ ενδιαφέρον, μια όμορφη ιστορία που θα ευαισθητοποιήσει μικρούς και μεγάλους για την προστασία αυτών των μοναδικών φυτών. Δείτε αν θέλετε μερικές σελίδες:

Ιδέες για δημιουργία!

1) Ζωγραφίστε το δικό σας λουλούδι (ή και περισσότερα από ένα) με ό,τι χρώματα θέλετε. Προσοχή! Μην βάψετε το φόντο! Αφήστε το τελείως λευκό (υπάρχει λόγος που σας το ζητάω). Ανεβάστε το λουλούδι σας στο padlet. Με όλα τα λουλούδια που θα μαζευτούν θα φτιάξω ένα ψηφιακό στεφάνι... για να "πιάσουμε" τον Μάη.

2) Ζωγραφίστε λουλούδια με υλικά που τρώγονται! Ο Δήμος Τσορμπατζόγλου μας δίνει την ιδέα: μια αλευρόπιτα αληθινός πίνακας ζωγραφικής, με θέμα την άνοιξη! 

Παιδιά, μαμάδες και μπαμπάδες, αυτοσχεδιάστε με τα υλικά που σας βρίσκονται στην κουζίνα και δημιουργήστε αριστουργήματα. Πίτες, πίτσες, ομελέτες, ό,τι σας είναι εύκολο. Και καλή σας όρεξη!

(Μην ξεχάσετε πριν το φάτε να το φωτογραφίσετε και να το ανεβάσετε. Για να πάρουμε κι οι υπόλοιποι  μια γεύση...)

Καλό μήνα και καλή Πρωτομαγιά!

Η "Κυρία των Εικαστικών"

Ευδοξία